W żyłach Oskara Kolberga, urodzonego 22 stycznia 1814 roku w Przysusze, krew niemiecka mieszała się z francuską. Ale treść jego życia stanowiła kultura polska.
Był dzieckiem Juliusza, inżyniera przybyłego z Meklemburgii oraz Karoliny Fryderyki Mercoeur, córki imigrantów z Gaskonii. Małżeństwo mieszkało w Przysusze kilka lat – ojciec Oskara zarządzał tam hutą. Jego syn spędził tam pierwsze 6. lat życia, a potem wielokrotnie odwiedzał to miasto..
W roku 1817 Juliusza Kolberga mianowano profesorem geodezji i miernictwa na Uniwersytecie Warszawskim, toteż przeprowadził się z rodziną do syreniego grodu. Oskar oraz jego bracia Wilhelm – potem kartograf – i Antoni – w przyszłości malarz – ukończyli liceum kierowane przez Samuela Bogumiła Lindego, twórcę pierwszego Słownika Języka Polskiego. Jednocześnie przyszły etnograf edukował się muzycznie – w zakresie pianistyki i kompozycji. Pierwsze pieniądze zarobił ucząc muzyki, ale nie miał talentu pedagogicznego. Zatrudnił się, więc jako urzędnik. Najpierw w banku, następnie na kolei.
W tym czasie hobbystycznie napisał i opublikował utwory muzyczne, które z reguły nie przetrwały próby czasu. W przeciwieństwie do ponad 1000. opracowanych przezeń haseł – dotyczących muzykologii, etnologii i sztuki – zamieszczonych w wydawanej przez Samuela Orgelbranda – lata 1859-1868 – 28-tomowej Encyklopedii Powszechnej.
Niebawem głównym obszarem dociekań Kolberga stała się etnografia. W okolicach Warszawy po raz pierwszy zanotował ze słuchu melodie ludowe. Wydawał je drukiem z własnym akompaniamentem fortepianowym. Miały popularyzować folklor wśród muzyków – amatorów. Z czasem najważniejszym stało się dla Kolberga dokumentowanie i badanie regionalnej twórczości artystycznej. Muzycznej w pierwszym rzędzie. Rezultatem tego była monografia pt. „Pieśni ludu polskiego” (r. 1865).
Akcentował, iż nie jest zawodowym etnografem, a celem jego pracy jest jedynie archiwizacja. Mając za sobą ponad dwudziestoletnie doświadczenie badacza terenowego, peregrynował po wszystkich terenach przedrozbiorowej Rzeczpospolitej, rozpoczął edycję serii folklorystycznej zatytułowanej „Lud”. Do śmierci wydał w niej 33 tomy, a z materiałów przez niego przygotowanych opublikowano potem kolejnej trzy.
Kolberga powołano w skład komisji antropologicznej Akademii Umiejętności i wysłano na wystawę światową w Paryżu, gdzie, w pawilonie austriackim, prezentowane były przygotowane przez niego materiały ikonograficzne (stroje ludowe i przedmioty użytkowe z różnych regionów). Rok przed zgonem celebrował 50-lecie pracy. Bliscy ze środowiska artystycznego i naukowego zorganizowali mu w sali Towarzystwa Strzeleckiego w Krakowie huczny jubileusz. Z tej okazji przyjęto go też do Cesarskiego Towarzystwa Miłośników Przyrody, Antropologii i Etnografii w Moskwie..
Zmarł 3 czerwca 1890 r. Jego grób znajduje się na Cmentarzu Rakowickim.
(TO-RT)
Źródło :A. Skrukwa “Oskar Kolberg”