Powiat białobrzeski: Siedem wieków historii

Pierwsze wzmianki o osadzie Promna sięgają 1239 r., gdy książę mazowiecki podarował ją jednemu ze swoich rycerzy.

Przez stulecia była dużą wsią szlachecką, która od XV wieku należała do rodu Gzowskich. W XVIII stuleciu cześć tamtejszych dóbr ziemskich przeszło do rąk rodziny Biejkowskich oraz klanu Promińskich. Później w osadzie mieszkały też inne zacne rodziny szlacheckie: Łochowscy, Kozietulscy i Wasiutyńscy.

W 1817 r. w miejscu sędziwego dworu, spalonego w następstwie uderzenia pioruna, wybudowano murowany pałac w stylu klasycystycznym według projektu Hilarego Szpilowskiego. Piętrowy gmach z poddaszem wzniesiono na planie prostokąta. Był pokryty niskim czterospadowym dachem o połaciach pobitych blachą. Posiadał dziewięcioosiową elewację frontową z ryzalitem wysuniętym poza lico elewacji, zwieńczonym trójkątnym szczytem z oculusem. Elewacja ogrodowa miała ryzalit pozorowany, który był poprzedzony otwartym tarasem. Pałac otaczał park krajobrazowy z owalnym stawem.

W 1856 r. posiadłość trafiła do Jackowskich, a pół wieku później nabyli go Schererowie. Po II wojnie światowej majątek ziemski znacjonalizowano. Wkrótce w pałacu umieszczono szkołę podstawową, która funkcjonuje tam do dziś.

Nieopodal znajduje się cmentarz rzymsko-katolicki z początku XIX stulecia, także wpisany do rejestru zabytków. Na obszarze niewielkiej nekropolii przetrwało kilkanaście 200-letnich grobowców. Prezentują różne typy: krzyż na cokole, płyta nagrobna, kolumna z urną na cokole, stela, stożek z kamieni polnych. Wykonane je z rozmaitych surowców: cegła, piaskowiec, żeliwo, kamień polny, marmur. Upamiętniają głównie właścicieli ziemskich i lokalnych kapłanów Szczególnie interesującym obiektem jest mogiła Teresy Witkowskiej (krewnej w linii prostej Kazimierza Pułaskiego) o bogatej dekoracji i symbolice. Przedstawia kanelurowaną kolumnę z urną, ustawioną na cokole.

Na cmentarzu spoczywają także żołnierze Wojska Polskiego – polegli w tej okolicy podczas II wojny światowej oraz osoby, zamordowane przez niemieckiego okupanta.

(TO-RT)

Źródło: K. Żywczak „Polskie zamki i pałace”