Region radomski: Intensywne prace leśne

W nadleśnictwach Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Radomiu trwają intensywne prace związane z odnawianiem lasu. Tej wiosny wysadzonych zostanie około 12 mln drzew i krzewów. W ten sposób odnowionych zostanie 1,8 tys. ha powierzchni, na których – zgodnie z planami urządzenia lasu i przepisami prawa – drzewa wycięto, ze względu na zapotrzebowanie społeczeństwa na drewno i produkty z niego pochodzące.

Prace leśne rozpoczęły się w miarę zaistnienia odpowiednich warunków do sadzenia, a wcześniej wyjmowania sadzonek na szkółkach. Obecnie są one intensywne. Odnowienia w tym roku zaczęto dość wcześnie, dzięki sprzyjającej pogodzie. W większości nadleśnictw prace zakończą się w końcu kwietnia, najpóźniej na początku maja. Odnowieniom sprzyjają też częste opady deszczu, sadzonki mają więc dobre warunki do rozwoju.

Wiosną w regionie radomskim i świętokrzyskim wysadzanych jest ok. 75 procent sadzonek, pozostałe sadzone są jesienią, kiedy warunki także sprzyjają pracom odnowieniowym. Na części powierzchni, tam gdzie umożliwiają to warunki glebowe oraz dotychczasowy skład gatunkowy, inicjowane i uznawane jest odnowienie naturalne, stanowiące ponad 15 procent odnowień. Z roku na rok ich powierzchnia rośnie.

Wycinanie dojrzałego lasu, a następnie uprzątanie powierzchni, przygotowanie gleby, sadzenie młodych drzewek lub inicjowanie odnowienia naturalnego, a potem jego pielęgnacja – to normalny cykl zdarzeń w gospodarce leśnej. Ustawa o lasach obliguje właścicieli lasów, m.in. Lasy Państwowe, do odnawiania terenów leśnych w terminie do pięciu lat od usunięcia drzewostanu. W praktyce jednak w nadleśnictwach dzieje się to w drugim roku, licząc od wycięcia. Drzewa sadzone są tam, gdzie zostały zgodnie z planem wycięte, ze względu na dojrzałość drzewostanu, potrzeby odnowienia czy też przebudowę lasu na skład gatunkowy dostosowany do siedliska. Co roku leśnicy prowadzą też zalesienia, czyli sadzenie lasu tam, gdzie dotychczas go nie było. Dzięki zrównoważonej gospodarce leśnej zaspokajane jest społeczne zapotrzebowanie na drewno i produkty drewnopochodne, lasy są odnawiane i pielęgnowane, a przy tym realizowane są zadania dotyczące realizacji społecznych funkcji lasu i powszechnej ochrony lasów.

Sadzenie lasu w liczbach

Lasy Państwowe każdego roku sadzą ok. 500 mln drzew, co oznacza, że w ciągu minuty jest posadzonych ich aż tysiąc. Rocznie w RDLP w Radomiu leśnicy, wiosną i jesienią sadzą blisko 16,5 mln drzew. Generalnie w miejscu każdego wyciętego drzewa leśnicy sadzą kilka, a nawet kilkanaście drzew. Lasów w Polsce przybywa, lesistość naszego kraju wynosi obecnie 30 proc., a tuż po drugiej wojnie światowej wynosiła niespełna 21 proc. W polskich lasach systematycznie zwiększa się udział innych gatunków niż sosna, głównie liściastych. Leśnicy dostosowują skład gatunkowy drzewostanu do właściwości gleby i żyzności siedliska. Dzięki takiemu działaniu udział drzewostanów liściastych od czasów zakończenia drugiej wojny światowej zwiększył się z 13 proc. do 24 proc. Na wzrost lesistości wpływa także akcja skupu lasów i gruntów do zalesień którą prowadzą Lasy Państwowe.

W regionie radomskim, w którym położonych jest 1/3 nadleśnictw RDLP w Radomiu, odnowionych zostanie 840 ha. Najwięcej odnowień zaplanowano w nadleśnictwach Kozienice i Dobieszyn – po 180 ha oraz Grójec – 140 ha. Z kolei w Nadleśnictwach Zwoleń, Radom, Marcule i Przysucha w przedziale 90-80 ha.

W 16. polowych szkółkach leśnych, w połowie marca, zaraz po tym, gdy ziemia rozmarzła, rozpoczęto wyjmowanie sadzonek. Najnowsza i najnowocześniejsza tego typu szkółka kontenerowa w Lasach Państwowych znajduje się w położonym w województwie świętokrzyskim Nadleśnictwie Daleszyce. Sadzonki z leśnych szkółek kupowane są także przez właścicieli lasów prywatnych, na potrzeby odnowień i zalesień.

Aż 66 procent odnowień lasu to odnowienia w tzw. rębniach złożonych, gdzie różne gatunki wprowadzane są stopniowo na niewielkich powierzchniach, powstałych na skutek skomplikowanych cięć bliskich naturalnym procesom. Z kolei w procesie przebudowy drzewostanów sadzone są gatunki liściaste w ramach dostosowania do żyzności siedlisk i zmian klimatycznych.

Zróżnicowane gatunki drzew

Sadzone są gatunki starannie dobrane do warunków siedliskowych. Na słabszych glebach jest to głównie sosna i brzoza, a w żyźniejszych miejscach bardziej wymagające gatunki iglaste tj. modrzew i jodła oraz gatunki liściaste, w tym dęby, buki, olsze, brzozy, jesiony, klony, jawory, lipy, graby i wiele innych. W ramach wiosennych odnowień leśnicy posadzą też kilkaset tysięcy sadzonek gatunków wzbogacających bioróżnorodność lasu, takich jak lipa drobnolistna, dzikie jabłonie, grusze, głogi, jarząb, dereń, dzika róża czy trześnia. Podobnie jak gatunki liściaste, a często i jodła, aby przetrwały niezgryzione przez zwierzynę w młodości konieczne jest ich przejściowe grodzenie, stąd w lesie można obserwować powierzchnie zagrodzone siatką.

Metody sadzenia drzew

Główną metodą odnowienia lasu i zalesiania jest sadzenie ręczne. Dobór metody sadzenia zależy od wieku, gatunku i sposobu przygotowania gleby. W lesie najmniejsze sadzonki sadzone są z użyciem tzw. kostura, którym wykonuje się szparę w glebie, natomiast większe i starsze sadzi się do jamki czy dołka. Sadzenie drzewek ze szkółki kontenerowej odbywa się za pomocą specjalnego kostura.

Należy pamiętać, aby sadzonki były w pełni zdrowe i żywotne, właściwie ukształtowane, o odpowiedniej proporcji budowy części zielonej i korzenia, bez wad wzrostowych i rozwojowych. Wszystkie te cechy mają znaczenie dla prawidłowego rozwoju uprawy leśnej. Bardzo ważne jest wykonanie otworu o odpowiedniej głębokości, odpowiednie rozmieszczenie korzeni, a także staranne udeptanie ziemi wokół sadzonki. Ale nic się nie uda, jeśli sadzonki po wyjęciu ze szkółek nie będą prawidłowo przechowywane i zabezpieczone podczas transportu. Do ich przechowywania coraz częściej służą nowoczesne chłodnie. Na powierzchni sadzenia leśnicy stosują dołowanie sadzonek, które polega na ich układaniu w płytkim dole warstwami. Każda warstwa musi mieć korzenie obsypane świeżą ziemią i dobrze przyciśnięte, natomiast transport do miejsca, gdzie zostaną wkopane odbywa się w pojemnikach lub „luzem”. I także na tym etapie należy szczególnie o nie zadbać i zabezpieczyć ich system korzeniowy przed wysychaniem, np. za pomocą specjalnego żelu.

Przed posadzeniem drzewek na powierzchni, która będzie odnawiana lub zalesiana, sadzonki muszą być chronione przed obsychaniem korzeni. Również samo sadzenie, pozornie proste, wymaga dużej uwagi i precyzji. Liczy się technika, ale należy też przy tym zwrócić uwagę, aby korzenie były skierowane w dół, nie były podwinięte i dobrze dociśnięte glebą.

Warto samodzielnie posadzić drzewo, sadzenie drzew wyzwala pozytywną energię i jest działaniem na rzecz przeciwdziałania zmianom klimatu. Leśnicy współorganizują wiele społecznych akcji sadzenia lasu, zachęcają też do dbałości o środowisko i sadzenia drzew w swoim otoczeniu. Jedną z takich akcji jest zaplanowane na 21 kwietnia wspólne sadzenie drzew w Lesie Kapturskim. Posadzony zostanie dąb szypułkowy – 5 tys. sadzonek, 0,60 ha w dwóch powierzchniach, w ramach przebudowy lasu sosnowego na dębowy.

Przy wyborze drzew i krzewów do ogrodów warto postawić na rodzime gatunki, które są wartościowe dla bytujących w środowisku ptaków, ssaków i zapylających owadów.