Śmigus Dyngus pochodzi z epoki pogańskiej.
– Był mocno związany był ze słowiańskimi Jarymi Godami. Parodniowymi obrzędami czczącymi nadejście wiosny. W skład ceremoniału wchodziło m.in. topienie chocholej kukły, znanej nam pod imieniem Marzanny, symbolizującej zimę. Termin śmigus to odmiana staropolskiego wyrażenia śmigać, oznaczającego chłostę. Natomiast wyraz dyngus nawiązuje do obyczaju kolędowania, czyli odwiedzania domostw wiejskich. Były to zabawne wizyty, mające na celu wymuszenie podarków w postaci wiktu. Szczególnie cennym darem były jajka, specjalnie na tę okazję zdobione w wymyślne wzory – mówi dr etnografii Weronika Sierotwińska.
Kościołowi katolickiemu trudno było wykorzenić wielowiekowe tradycje dyngusa i śmigusa. Zatem, podobnie jak większość dawnych świąt, powiązano ten stary obrzęd z cierpieniem Jezusa na krzyżu i oczyszczającym symbolem wody. Dziś jest nieodłącznym elementem drugiego dnia Świąt Wielkanocnych.
– Lany Poniedziałek miewa rozmaite oblicza. Kaszubi miast polewać się wodą kąpali się w rzece, jeziorze czy morzu. Miało to chronić przed chorobami i nieszczęściem. Natomiast w Małopolsce dniu towarzyszyły maszkary owinięte słomą i dmące w hałaśliwe trąbki, wędrujące od chaty do chaty, polewające wodą tak panny jak i mężczyzn. Od zmoczenia można było się wykupić podarunkami. Wierzono, że dziewczyna porządnie zlana wodą i wychłostana witkami, będzie miała lepszą cerę, piękne włosy i bez problemu zajdzie w ciążę – informuje Sierotwińska.
Pierwsza wzmianka dotycząca polewania się wodą w poniedziałek wielkanocny, pochodzi z XV-wiecznego Poznania. Kościół przestrzegał wtedy wiernych przed przesadnym świętowaniem tego ludycznego zwyczaju, często kończącego się chuligaństwem. W przeszłości lany śmigus polegał na symbolicznym wzajemnym okładaniu się witkami wierzby i polewaniu się wodą, a dyngus na chodzeniu po domach i zbieraniu podarków, najczęściej jajek, od tych, którzy chcieli się od śmigusa wykupić.
Obyczaj – w różnorakich modyfikacjach – praktykuje się we wszystkich krajach Europy Środkowej i Wschodniej. W Ameryce Łacińskiej kobiety polewa się wodą w Wielką Sobotę.
(TO-RT)