Bitwę pod Gniewoszowem stoczono 9 sierpnia 1831 roku w czasie powstania listopadowego.
Uroczystości upamiętniające 191. rocznicę tego starcia odbędą się w niedzielę, 7 sierpnia o godzinie 15. w Oleksowie.
W czerwcu 1831 wojska polskie zebrane nad górną Wisłą podzielono na dwie grupy. Pierwsza dowodzona przez płk. Kolankowskiego składała się z dwóch batalionów 22. Pułku Piechoty Liniowej, batalionu strzelców sandomierskich oraz innych mniejszych jednostek i stacjonowała pod Kazimierzem. Drugą – pod dowództwem płk. Rzepeckiego – tworzyły: batalion 22. Pułku Piechoty Liniowego, batalion rusko-litewskiego legionu, strzelcy Grothusa i 450 kawalerzystów z Pułku Jazdy Wołyńskiej. Jednostki wzmocniono partyzantami. Łącznie pod dowództwem gen. Samuela Różyckiego znalazło się 4 200 żołnierzy, a przeważające siły rosyjskie zbliżały się jednocześnie z kilku kierunków.
Pułkownik Kolankowski wiedząc, że jest okrążany przez nieprzyjaciela, wyruszył na północ w kierunku Gniewoszowa. Udało mu się tam dotrzeć, ale uderzyli na niego Rosjanie. Polacy bronili się zaciekle, lecz dwa czworoboki zostały rozbite w wyniku szarży rosyjskich dragonów. Po utracie dwóch dział, dowódca zarządził odwrót do lasu, gdzie okrążony skapitulował. Jedynie około 170 żołnierzy przebiło z pułapki.
Do niewoli trafił płk. Kolankowski wraz z 17 oficerami i 505 szeregowymi. Poległo blisko 300 żołnierzy polskich. Straty rosyjskie wynosiły ponad 200 zabitych i rannych. Zagrożenie stolicy od południa nie zostało zażegnane. Wojska polskie wycofały się za Pilicę.
(TO-RT)
Źródło: J. Łojek “Szanse powstania listopadowego”
