Powiat grójecki: Gigant ekonomii

Edward Lipiński przyszedł na świat 18. października 1888 roku w Nowym Mieście nad Pilicą.

Był dzieckiem Jana, lokalnego cukiernika i Teodory z Klimkiewiczów. Ukończywszy w rodzinnym mieście szkołę powszechną, uzyskał świadectwo maturalne w gimnazjum filologicznym Wojciecha Górskiego (też rodem z Grójeckiego, konkretnie wsi Lekarcice w gminie Promna). Potem studiował ekonomię w Lipsku i Zurychu.

Tuż przed pierwszą wojną światową zatrudnił się w Banku Handlowym w charakterze buchaltera, by następnie rozpocząć pracę dydaktyczną Wykładał przedmioty ekonomiczne na Kursach Handlowych. Jednocześnie zaangażował się w politykę – w szeregach Polskiej Partii Socjalistycznej. W II RP pełnił funkcję doradcy naukowego w Ministerstwie Pracy, był naczelnikiem Wydziału Statystyki Pracy i Przemysłu Głównego Urzędu Statystycznego, by w 1923 roku podjąć pracę w Wyższej Szkole Handlowej (później przemianowanej w Szkołę Główną Handlową).

Na wniosek tej uczelni Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego potwierdziło prawo Lipińskiego do używania tytułu profesora. Od tej chwili przez niemal pół wieku, pełnił funkcję redaktora naczelnego periodyku „Ekonomista”, zarazem działając w Towarzystwie Ekonomistów i Statystyków Polskich oraz kierując Instytutem Badania Koniunktur Gospodarczych i Cen.

Podczas okupacji niemieckiej Lipiński wspierał tajne nauczanie. SGH w ograniczonym stopniu działała do roku 1940, wydając m.in. zaległe dyplomy ukończenia studiów. Następnie funkcjonowała jako placówka edukacji zawodowej – zrazu pod szyldem Kursy Gospodarcze, a następnie Miejskiej Szkoły Handlowej.

Po Powstaniu Warszawskim Lipiński trafił do w obozu przejściowego w Pruszkowie, skąd przedostał się do Częstochowy, gdzie zorganizował Kursy Akademickie. Powróciwszy do zrujnowanej stolicy zarządzał Instytutem Gospodarki Narodowej, kierował departamentem w Ministerstwie Przemysłu, prezesował Bankowi Gospodarstwa Krajowego.

Nie chcąc firmować gospodarki planowej, importowanej pod przymusem ze Związku Sowieckiego, zajął się dziejami ekonomii i nauczaniem. Wykładał ekonomię polityczną na wydziale prawa Uniwersytetu Warszawskiego, następnie stworzył fakultet ekonomiczny na tej uczelni.

Odwilż połowy lat pięćdziesiątych sprawiła, że wrócił do Szkoły Głównej Planowania i Statystki (tak w PRL określano SGH). Niebawem przystąpił do nieformalnej opozycji, spotykającej się w Klubie Krzywego Koła, a w 1964 został sygnatariuszem list protestacyjnego, sygnowanego przez 34 polskich intelektualistów, skierowanego do premiera Józefa Cyrankiewicza.

W 1970 roku senat Szkoły Głównej Planowania i Statystyki postanowił przyznać – po raz pierwszy w swej historii – tytuł doktora honoris causa. Otrzymał go właśnie Lipiński. Dziękując za zaszczyt mówił: „Ekonomia jest nauką dotyczącą życia społecznego […]. Nie sposób rozwiązać żadnego jej problemu, nie odwołując się do szerokiego kontekstu humanistyki. Jestem, więc w stanie wojny ze wszystkimi, którzy usiłują zacieśnić ją do wąskiego kręgu zagadnień.”

Wyróżniony coraz bardziej krytycznie spoglądał na politykę polskich władz. Monitował władze PRL żądaniem udostępnienia – Polakom zamieszkującym w ZSRR – kontaktu z kulturą narodową. W 1975 podpis Lipińskiego znalazł się pod protestem przeciwko planowanym zmianom w konstytucji PRL. Rok później naukowiec wystosował otwarte pismo do Edwarda Gierka, w którym stanowczo sprzeciwiał się jego polityce, a zwłaszcza reakcji na „wypadki radomskie”. W tym samym czasie współtworzył także Komitet Obrony Robotników. Po wprowadzeniu stanu wojennego wysłał do Wojciecha Jaruzelskiego szeroko kolportowany otwarty list protestacyjny. Zaangażował się również w pomoc internowanym. Zmarł w Warszawie 13 lipca 1986 roku mając 98 lat.

(TO-RT)

Źródło: fundacjalipinskiego.pl